Gesprek van de dag

In alle lidstaten uiten federaties van de voedselindustrie hun zorgen over het voortbestaan van veel van hun leden. Regeringen worden aangespoord om passende maatregelen te nemen om de desastreuze effecten van hoge energieprijzen te verzachten en een gelijk speelveld in Europa te behouden.

‍

Eind september vond de derde EFSCM-bijeenkomst (European Food Security Crisis preparedness and response Mechanism) plaats om de impact van de energiecrisis op de voedselzekerheid te beoordelen. Opnieuw werd de cruciale rol van energie voor de continuïteit van de binnenlandse agrovoedingsproductie benadrukt. Onderwerpen als de kosten en beschikbaarheid van kunstmest, het energieverbruik van diervoederfabrieken, het bewaken van de koelketen (zoals bij opslag van bevroren vlees en friet) en dichter bij huis de worstelende slagerijen en bakkerijen kwamen aan bod.

‍

Begin september uitte FEDIOL (de Europese vereniging van de plantaardige olie- en eiwitindustrie) al zorgen over de kosten en beschikbaarheid van energie die nodig is voor de productie van plantaardige oliën. Het uitvoeren van het ‘Save Gas for Safe Winter’-pakket (een verlaging van het gasverbruik met 15% volgende winter om energie te besparen en de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen) en verstoringen in de energievoorziening baren voedsel- en diervoederbedrijven zorgen en kunnen leiden tot ernstige voedsel- en diervoederschaarste.

‍

De hogere productie- en verwerkingskosten voor oliën komen voornamelijk door tot wel 12 keer hogere energieprijzen in vergelijking met vóór de oorlog. Buiten de EU zijn de energiekosten slechts verdubbeld en bestaat er geen CO2-belasting, waardoor de Europese sector van eetbare oliën en vetten kwetsbaarder wordt en meer afhankelijk raakt van derde landen.

‍

Lichtpuntjes in donkere tijden

Maar elke wolk heeft een zilveren randje. Een econoom wees erop dat het gasverbruik in Duitsland met 20% is gedaald, terwijl de industriële productie slechts met 2% afnam. Tot nu toe is een ramp vermeden, wat de veerkracht van de industrie laat zien. Zo kan stoomproductie ook met minerale olie plaatsvinden. Hoewel er deze winter waarschijnlijk weinig tot geen kunstmatige ijsbanen open zullen zijn, openen er wel meer rollerbanen.

‍

De horeca heeft het moeilijk, maar toont zich vindingrijk: sommige zaken openen een uur later en sluiten een uur eerder, waardoor ze tot 25% energie besparen. In de donkerste nachten schijnen de helderste sterren.

‍

Markten

De markten daalden verder, maar liggen nog niet op het niveau van twee jaar geleden. De daling van de prijzen van grondstoffen (oliehoudende zaden) voor de productie van plantaardige oliën en maaltijden door een herstel in de wereldproductie en voorraden van oliehoudende zaden (het herstel van Oekraïense leveringen, ruimere beschikbaarheid van oogsten uit de EU, Canada en Australië en stijgende palmolievoorraden) dreigt voor EU-consumenten volledig teniet te worden gedaan door een zwakkere euro en hogere energiekosten voor de verwerking.

‍

Ondertussen profiteert Europa van gunstige regenval voor de herfstzaai. In Zuid-Amerika daarentegen verslechteren de omstandigheden snel.

‍

“Te midden van stijgende energiekosten en geopolitieke onrust schittert de veerkracht van de voedsel- en grondstoffenmarkten, maar kwetsbaarheden in mondiale toeleveringsketens vragen om dringende aandacht.”

‍

China en sojabonen

Een belangrijke factor in de hoge prijzen van de afgelopen jaren was de Chinese invoer van oliën en vetten. Een van de redenen voor de recente prijsdaling is dat China minder importeerde.

‍

China kampt momenteel met een zeer moeilijke economische situatie: een steeds diepere vastgoedcrisis, een schuldenzeepbel van mogelijk 300% van het BBP, een ongewoon hoge kapitaalvlucht, jeugdwerkloosheid boven de 20% en Covid-gerelateerde lockdowns.

‍

Volgens de USDA zal China in 2022-2023 naar verwachting 97 miljoen ton sojabonen importeren, de derde hoogste hoeveelheid ooit. Maar als onderdeel van een breder plan om de voedselzekerheid te vergroten, heeft het Chinese ministerie van Landbouw een vermindering van het gebruik van sojameel in diervoeder aangekondigd.

‍

In 2021 daalde het aandeel sojameel in voer voor de binnenlandse aquacultuurindustrie met 2,5% ten opzichte van 2017, wat een besparing opleverde van 11 miljoen ton sojameel = 14 miljoen ton sojabonen.

‍

Sojaolie

Argentijnse export heeft de markt enigszins onder druk gezet. De vertraagde oogst in de VS is nog gaande en zou nu rond de 22% voltooid moeten zijn, maar er is nog een lange weg te gaan.

‍

Vorige week vrijdag rapporteerde de USDA hogere voorraden sojabonen dan verwacht, wat de prijzen voor sojabonen, sojameel en sojaolie onder druk zette.

‍

Brazilië is begonnen met de zaai van de sojagewassen voor 2023. In de EU zijn de marges op raapzaadverwerking beter dan op soja, en de verwerking van sojabonen vergt meer energie dan die van zachte zaden.

‍

Zonnebloemolie

Na een blokkade van vijf maanden vanwege de oorlog hervatte Oekraïne begin augustus de export via drie Zwarte Zeehavens als onderdeel van een akkoord dat voor een periode van 120 dagen van kracht is. Nu uit Oekraïne zorgen over de voortzetting van deze corridor na half november. De mobilisatie in Rusland en escalatie van de oorlog vergroten het risico dat Rusland de Oekraïense zee-export verstoort, wat onzekerheid creëert in de markt.

De Oekraïense en Russische oogsten zijn vertraagd door regen. Er is nog een grote voorraad oude oogst zonnebloempitten in de EU, aangezien de import uit Oekraïne de afgelopen maanden groot was.

‍

Raapzaadolie

De prijsvolatiliteit blijft hoog. De beschikbaarheid is goed en de vraag op korte termijn is laag, waardoor de olie met korting wordt verkocht. De vraag naar biodiesel lijkt aan te trekken, en door de zwakkere euro wordt de export van ruwe raapzaadolie interessant. China heeft interesse getoond.

Net als in de VS kampt Canada met een vertraagde oogst.

‍

Palmolie

De palmolieprijzen daalden tot hun laagste punt in bijna 20 maanden vanwege groeiende zorgen over een wereldwijde recessie die de vraag zou kunnen drukken. Indonesië handhaaft de Domestic Market Obligation (DMO), waarbij producenten eerst de binnenlandse markt moeten bevoorraden voordat ze mogen exporteren. Maar door een gebrek aan opslagcapaciteit werden ze gedwongen de export op te voeren.

‍

USD, minerale olie en biobrandstoffen

De euro bleef verder verzwakken, aangezien de Amerikaanse dollar een veilige haven blijft in onzekere oorlogstijden, gesteund door hogere rentevoeten en een sterkere economie.

‍

Om in de gaten te houden

De Inflation Reduction Act van president Biden introduceert hogere belastingvoordelen voor duurzame vliegtuigbrandstof (SAF), wat mogelijk leidt tot meer SAF-productie en zorgen dat duurzame grondstoffen (zoals gebruikt frituurvet en dierlijke vetten) uit andere markten worden weggehaald.

De productie van HVO-biodiesel neemt toe en er is vraag naar dierlijke vetten, maïsolie, soja- en raapzaadolie. Maar wereldwijd wordt een krappe voorraad van maïsolie en dierlijk vet verwacht voor 2022/2023!